Trước khi muốn bắt tay tham gia vào thị trường chứng khoán, nhà đầu tư ngoài những kiến thức cơ bản về thị trường, thì cần phải hiểu về những loại lệnh mua bán chứng khoán. Vậy có tổng cộng bao nhiêu lệnh chứng khoán, ý nghĩa của mỗi lệnh là gì và loại lệnh nào là phổ biến? Hãy cùng Trạng Quỳnh tìm hiểu ngay thông qua nội dung sau để nắm bắt các lệnh đơn giản và dễ hiểu nhất.
Mục lục nội dung
Có bao nhiêu loại lệnh chứng khoán?
Mỗi lệnh mua bán chứng khoán đều giống nhau?
Mỗi loại lệnh chứng khoán sẽ không giống nhau về cách sử dụng cũng như có ý nghĩa riêng của chính nó. Chính vì thế, các nhà đầu tư cần biết cách phân biệt và nắm bắt tất cả các lệnh có trên thị trường cũng như cách sử dụng mới có thể tự tin tham gia vào thị trường chứng khoán.
Cụ thể, tại nước ta đang bao gồm 3 sàn chứng khoán chính là sàn HOSE, sàn HNX và sàn Upcome. Theo đó, các phiên giao dịch trong mỗi sàn là hoàn toàn không giống nhau và các lệnh chứng khoán cũng vì thế có sự thay đổi tương ứng. Để tham gia tốt tại mỗi sàn, nhà đầu tư cần dành thời gian nghiên cứu ngay từ đầu.
>> Mở tài khoản chứng khoán Mirae Asset với Trạng Quỳnh
Các loại lệnh mua bán chứng khoán
Tại thị trường chứng khoán trong nước, trên sàn HOSE, HNX và UpCom chúng ta có thể tìm thấy tổng cộng 8 loại lệnh khác nhau, cụ thể gồm có:
- Lệnh giới hạn Limit Order viết tắt là LO
- Lệnh mua bán bất chấp giá tại phiên mở và đóng cửa At The Open/At The Close viết tắt là ATO/ATC
- Lệnh thị trường Market Price Order viết tắt là MP
- Lệnh khớp liên tục (sàn HNX) Market To Limit/Match Or Kill/Match And Kill viết tắt là TL/MOK/MAK: Market To Limit/Match Or Kill/Match And Kill
- Lệnh khớp sau giờ (sàn HNX) Post Limit Order viết tắt là PLO
Tìm hiểu các lệnh chứng khoán
Lệnh giới hạn – Lệnh LO
Lệnh LO (Limit Order) là lệnh mua bán chứng khoán có mặt trên tất cả các phiên và các sàn giao dịch chứng khoán tại nước ta. Có thể nói, đây là lệnh rất cơ bản và có đến gần 95% lệnh đặt trên thị trường đều đến từ LO. Nói rõ hơn, lệnh LO được hiểu là lệnh mua và lệnh bán chứng khoán ở một mức giá cụ thể mà nhà đầu tư chọn lựa.
Đối với bên bán, đây là mức giá tốt nhất có thể chấp nhận, đối với bên mua, đây là mức giá cao nhất có thể chấp nhận. Lệnh có hiệu lực kéo dài từ thời điểm được nhập vào hệ thống cho đến kết thúc ngày giao dịch hoặc đến lúc lệnh bị hủy.
Lệnh ATO và ATC tại phiên khớp lệnh định kỳ
Lệnh ATO
Lệnh ATO (At The Open) được hiểu là lệnh khớp lệnh định kỳ tại phiên mở cửa. Như vậy, At The Open có thể là lệnh mua hoặc bán ở mức giá mở cửa. Tính đến thời điểm hiện tại, lệnh ATO chỉ xuất hiện trên sàn HOSE bởi nó có phiên mở cửa.
Thời gian cụ thể trong ngày giao dịch là 15 phút, từ 9 giờ đến 9 giờ 15 phút. Thông thường, lệnh ATO sẽ có sự ưu tiên trước lệnh Limit Order khi so khớp lệnh. Tuy nhiên, nếu chỉ có lệnh ATO duy nhất xuất hiện trong đợt khớp lệnh thì sẽ không thể xác định được giá khớp. Trong thời gian khớp lệnh, giá của lệnh ATO được dùng để làm giá mở cửa nhưng sẽ bị hủy sau đó khi không được thực hiện.
Lệnh ATC
Lệnh ATC (At The Close) được hiểu là lệnh khớp lệnh định kỳ tại phiên đóng cửa. Như vậy, At The Close có thể là lệnh mua bán chứng khoán ở mức giá đóng cửa. Theo đó, phiên đóng cửa hiện tại được áp dụng chủ yếu trên hai sàn chính là sàn HOSE và sàn HNX. Thời gian cụ thể trong ngày giao dịch là 15 phút, từ 14 giờ 30 phút đến 14 giờ 45 phút. Giá tại phiên đóng cửa của ngày giao dịch sẽ được sử dụng để làm tham chiếu cho phiên tiếp theo.
Có thể nói, cả lệnh At The Open và At The Close đều không phổ biến trên số đặt lệnh của thị trường chứng khoán như lệnh Limit Order. Chúng chỉ chiếm tổng cộng khoảng 4% trên tổng số lệnh được đặt. Đa phần nhà đầu tư đều có cái nhìn lệnh mua, bán ATO và lệnh mua bán ATC như lệnh mua trần hay bán sàn được ưu tiên trong trước kỳ khớp lệnh. Ý nghĩa chính của cả hai lệnh này chính là làm tăng tính thanh khoản cho thị trường.
Lệnh thị trường trên sàn HOSE
Lệnh thị trường (Price Market) được viết tắt là MP thường được sử dụng trong phiên khớp lệnh liên tục tại sàn HOSE. Trên thị trường, lệnh MP được cho là không phổ biến như các loại lệnh mua bán chứng khoán khác và hoạt động theo nguyên lý riêng. Cụ thể:
- Lệnh thị trường được hiểu là lệnh mua chứng khoán ở mức giá thấp nhất hoặc bán chứng khoán với mức giá cao nhất có thể nhận được từ thị trường. Khi được nhập vào hệ thống, lệnh sẽ lập tức được thực hiện theo cơ chế vừa trình bày, tức thực hiện ngay tại mức giá mua cao nhất và giá bán thấp nhất.
- Trong trường hợp khối lượng của lệnh MP mà nhà đầu tư đặt chưa được thực hiện hoàn toàn, lệnh sẽ tiếp tục được thực hiện so khớp lệnh tại mức giá “tốt thứ nhì” trên thị trường. Tức giá mua sẽ cao hơn và giá bán sẽ cao hơn so với lần đặt lệnh đầu tiên nhưng nhìn chung vẫn là sự chọn lựa tốt nhất tại thời điểm đó.
- Khi không thể tiếp tục khớp lệnh theo cách thức trên, khối lượng còn lại của lệnh MP sẽ được tự động chuyển sang lệnh giới hạn mua LO với giá cao hơn 1 đơn vị yết giá tại mức giá giao dịch cuối cùng trước đó. Hoặc chuyển sang lệnh giới hạn bán LO với giá thấp hơn 1 đơn vị yết giá tại mức giá giao dịch cuối cùng. Nếu không có bên đối ứng người chơi sẽ không thể nhập được lệnh MP vào hệ thống.
Đọc thêm: Làm thế nào để hiểu các khái niệm và thuật ngữ về chứng khoán dễ hiểu nhất?
Các lệnh thị trường MTL, MOK, MAK trên sàn HNX
Thay vì chỉ có 1 lệnh thị trường như sàn HOSE là MP, sàn HNX có tổng cộng 3 lệnh thị trường khác nhau. Đúng vậy, các lệnh thị trường MTL, MOK, MAK (Market To Limit, Match Or Kill và Match And Kill) được sử dụng tại sàn HNX trong các phiên khớp lệnh liên tục. Trong đó:
Lệnh Thị trường Market To Limit
Lệnh thị trường Market To Limit được viết tắt MTL là lệnh thị trường sau khi thực hiện khớp lệnh vẫn còn khối lượng dư và phần này sẽ được tiếp tục chuyển thành lệnh giới hạn LO. Trên thực tế, lệnh MTL có thể được hiểu hoạt động với cơ chế tương tự như lệnh MP trên sàn HSX.
Lệnh thị trường Match Or Kill
Lệnh thị trường Match Or Kill là lệnh mua bán chứng khoán khi đưa vào hệ thống sẽ được hiểu nếu không được thực hiện hết sẽ bị hủy trước lúc đưa vào bảng giá.
Lệnh thị trường Match And Kill
Lệnh thị trường Match And Kill là lệnh cho phép thực hiện toàn bộ khối lượng đặt lệnh, đối với khối lượng lệnh dư sẽ bị hủy ngang sau thời điểm khớp lệnh.
Lệnh mua bán chứng khoán PLO trong phiên khớp lệnh sau giờ tại HNX
Tại sàn HNX, lệnh Post Limit Order hay PLO được hiểu là lệnh giới hạn được đặt riêng cho phiên khớp lệnh sau giờ. Nói như vậy, PLO có thể là lệnh mua hoặc lệnh bán ở mức giá đóng cửa khi phiên khớp lệnh định kỳ được đóng cửa.
Nói cách khác, trong phiên giao dịch lệnh PLO sẽ không xuất hiện bởi chúng chỉ được áp dụng tại phiên sau giờ. Giá của lệnh PLO là giá tại thời điểm đóng cửa và nếu lúc nhập vào hệ thống có lệnh đối ứng chờ sẵn sẽ được khớp lệnh ngay. Tuy nhiên, cần lưu ý lệnh Post Limit Order sẽ không thể điều chỉnh hay hủy bỏ khi đã nhập vào hệ thống.
Đọc thêm: Làm thế nào để hiểu 20 chỉ số tài chính quan trọng nhất khi đầu tư chứng khoán?
Điểm khác nhau giữa lệnh thị trường và lệnh giới hạn?
Có thể thấy, giữa lệnh thị trường và lệnh giới hạn sẽ có những điểm khác biệt cơ bản, cụ thể như sau:
Khác nhau về thời gian khớp lệnh
Thời gian sử dụng lệnh thị trường hạn chế hơn nhiều so với lệnh giới hạn. Đúng vậy, trong khi lệnh giới hạn cho phép nhà đầu tư thực hiện khớp lệnh trong tất cả những đợt khớp lệnh thì lệnh thị trường chỉ được đưa vào hệ thống trong khớp lệnh liên tục.
Khác nhau về mức giá khớp lệnh
Lệnh thị trường khi được đưa vào hệ thống sẽ được khớp với các mức giá đối ứng tốt nhất. Cụ thể là việc mua hay bán đều sẽ được tiến hành ở mức giá thấp nhất hoặc cao nhất có thể chấp nhận. Nói cách khác, lệnh thị trường không tự đặt ra mức giá cụ thể như ở lệnh giới hạn.
Sử dụng lệnh giới hạn, nhà đầu tư chủ động được mức giá mong muốn khớp lệnh hoặc đôi khi còn đạt được con số tốt hơn mong đợi. Cụ thể, khi khớp lệnh giới hạn mua thì giá khớp sẽ bằng giá mua mong muốn hoặc có thể còn thấp hơn. Khi khớp lệnh giới hạn bán thì giá khớp sẽ bằng giá mong muốn hoặc thậm chí có thể cao hơn.
Khác nhau ở cơ chế mua bán
Đối với khối lượng còn lại chưa được thực hiện, lệnh giới hạn sẽ tiếp tục được chờ trên sổ. Nhưng ở lệnh thị trường, khối lượng còn lại sẽ tiếp tục được thực hiện khớp giá ở cái mức “ít tốt hơn một chút” so với trước đó mà không tiếp tục chờ đợi.
Nói cách khác, khi sử dụng lệnh thị trường, nhà đầu tư cần có sự cẩn trọng và tính toán kỹ lưỡng hơn rất nhiều so với lệnh giới hạn. Chỉ cần tính toán sai, có thể phải gánh chịu nhiều rủi ro do việc khớp giá là hoàn toàn không thể chủ động khi đã lên hệ thống. Đó cũng là lý do tại sao trong các lệnh mua bán chứng khoán thì lệnh thị trường thường ít phổ biến như lệnh giới hạn.
Đọc thêm: Sai lầm nghiêm trọng khi không hiểu các vấn đề liên quan đến cổ tức cần phải biết
Kết luận
Như vậy, thông qua tám lệnh mua bán chứng khoán cơ bản vừa trình bày tại các sàn giao dịch chứng khoán trong nước có thể thấy rằng mỗi lệnh đều có những đặc điểm khác nhau cũng như cách đặt lên hệ thống không giống nhau. Do đó, để có thể làm chủ được việc đầu tư tại mỗi sàn, nhà đầu tư cần nắm bắt rõ luật chơi, ưu điểm, nhược điểm của mỗi lệnh. Lấy ví dụ, có thể thấy giữa lệnh thị trường và lệnh giới hạn có khá nhiều đặc điểm khác nhau, và tùy theo thời điểm, tùy theo phương án của nhà đầu tư mà chúng sẽ phát huy tác dụng tốt nhất.
>>Tham khảo thêm các kiến thức liên quan đến đầu tư chứng khoán tại Trạng Quỳnh